Hiểu từ, chọn từ, giữ mình – Nghệ thuật ngôn ngữ trong thời đại phát ngôn số

(TRUYỀN THÔNG CÁ NHÂN - Bài 4)

Khi mỗi người trở thành một “đài phát thanh di động” thì từng từ ngữ ta thốt ra không còn là chuyện riêng. Ngôn từ, khi thiếu hiểu biết về cảm xúc và pháp lý, dễ dẫn đến hậu quả lớn – không chỉ tổn hại danh tiếng mà còn chạm vào ranh giới pháp luật. Bài viết mở ra góc nhìn nội sinh về việc chọn và hiểu từ trong giao tiếp, như một kỹ năng sống còn giữa kỷ nguyên phát ngôn đại chúng.

Nói năng không còn là chuyện nhỏ
Trước đây, lời nói có thể bay theo gió. Còn hôm nay, lời nói đi kèm dữ liệu. Mỗi phát ngôn trên mạng xã hội đều được lưu trữ, chia sẻ, phân tích, thậm chí trở thành bằng chứng. Sự phát triển của công nghệ không chỉ tạo ra quyền phát ngôn cá nhân mà còn gắn trách nhiệm pháp lý vào từng từ ngữ. Trong không gian số, sự vô tư có thể thành vô trách nhiệm.

Từ ngữ và những cái bẫy vô hình
Nhiều bạn trẻ hiện nay bước vào lĩnh vực kinh doanh, truyền thông, sáng tạo nội dung với một tinh thần rất “hào sảng”: cái gì hay thì nói, cái gì có hiệu ứng thì làm, cái gì được lòng người xem thì chia sẻ. Nhưng ngôn từ không chỉ là công cụ tạo hiệu ứng. Nghĩa của từ chứa cảm xúc, giá trị, và đôi khi là... luật.

Một lời quảng cáo nói “sản phẩm này trị bệnh X” nghe có vẻ đơn giản, nhưng lại là một bước lấn qua vùng cấm pháp lý nếu chưa được cấp phép. Một lời bông đùa “bảo đảm 100%” nếu không chứng minh được, sẽ thành lời hứa sai lệch có thể bị truy cứu.

Khi tự tin biến thành tự hại
Có người tin rằng: “Tôi có ekip lo truyền thông, pháp lý”. Nhưng điều đó chỉ đúng nếu bản thân ta có hiểu biết nền tảng. Nếu không, ekip chỉ như người gác cổng cho căn nhà không có nền móng. Khi xảy ra sự cố, chính người phát ngôn phải chịu trách nhiệm, chứ không ai khác.

Sự cố của một vài nhân vật nổi tiếng gần đây không đến từ ác ý. Họ không cố tình lừa đảo. Họ chỉ quá tin vào độ nổi tiếng và quá xem nhẹ nghĩa của từ trong bối cảnh đại chúng.

Chọn từ là chọn số phận
Kỹ năng ngôn ngữ không chỉ là nói cho hay, viết cho mượt, mà là ý thức được sức mạnh – và hệ quả – của từng chữ mình dùng. Muốn vậy, người trẻ hôm nay cần trang bị cho mình một tư duy mới:

Biết rằng từ không vô hại.

Hiểu rằng nghĩa của từ luôn thay đổi theo bối cảnh.

Học cách đối chiếu giữa nội dung và pháp lý.

Và quan trọng nhất: dừng lại một giây trước khi nói ra điều gì đó có sức lan truyền.

Giao tiếp chưa bao giờ dễ và cũng chưa bao giờ nguy hiểm như hôm nay. Trong thế giới mà từng chữ đều có thể được lưu lại và phân tích, hiểu từ – chọn từ – giữ mình là ba lớp áo giáp không thể thiếu của người phát ngôn hiện đại.