Ngôn từ kém – Giao tiếp méo mó, hiểu lầm kéo dài

(NGÔN TỪ TIẾNG VIỆT - Bài 1)

Có những người luôn gặp rắc rối khi nói ra điều mình nghĩ. Họ muốn tốt, nhưng nói ra lại thành ra cứng nhắc. Họ muốn chia sẻ, nhưng câu chữ lại thiếu lực – nghe như…chê bai. Họ muốn kết nối, nhưng người nghe lại thấy bị tấn công.

Và rồi, họ bối rối: “Tôi có làm gì đâu mà người ta giận?”

Rất nhiều hiểu lầm trong đời sống không đến từ ác ý – mà đến từ ngôn từ kém.
Cách chúng ta diễn đạt, chọn chữ, sắp xếp ý tưởng và đưa giọng điệu vào từng câu – chính là cách tâm trí ta “hiện hình”. Nhưng khi ngôn từ không đủ sức chuyển tải suy nghĩ, ta thành ra bị hiểu sai, hiểu thiếu, hoặc tệ hơn – bị nghĩ sai.

Ngôn từ không chỉ để “nói”. Ngôn từ là kênh truyền tải trí tuệ, cảm xúc và tầm vóc. Nó không làm người ta thông minh hơn, nhưng nó lột ra được mức thông minh hiện có. Một người càng nhiều trải nghiệm nhưng lại không thể hiện được bằng lời nói rõ ràng, thì trong mắt người đối diện, anh ta…mơ hồ như người chưa từng nghĩ gì cả.

Năng lực ngôn từ yếu cũng làm suy giảm khả năng lắng nghe.
Khi bản thân chưa quen đặt từ ngữ chính xác cho cảm xúc của mình, thì rất khó thấu hiểu cảm xúc người khác. Lúc này, giao tiếp chỉ còn là việc nói để phản ứng, không còn là nói để hiểu. Quan hệ rạn nứt cũng từ đó mà ra.

Người có chức, có quyền, có học, thậm chí càng nên rèn năng lực ngôn từ – vì họ không chỉ nói cho riêng mình, mà nói để định hình cách người khác hiểu. Một phát ngôn thiếu chín chắn, một câu nói lạc nhịp ngữ cảnh, có thể gây tổn thương cho cả cộng đồng.

Tệ nhất không phải là bị ghét vì điều mình không cố ý nói.
Tệ nhất là mãi không hiểu mình đã lỡ làm người khác tổn thương vì lời nói ra sao.

Ngôn từ không sinh ra để "hoa mỹ". Nó sinh ra để cho con người kết nối, hiểu nhau, tự bảo vệ và trưởng thành. Và nếu chưa từng nghiêm túc rèn luyện, thì việc dùng ngôn từ sai – dù vô tình – cũng có thể gây hậu quả như một vết dao thật.